Hướng dẫn cách nhận biết và biện pháp phòng, chống dịch bệnh viêm da nổi cục trâu, bò

19/06/2021

Bệnh Viêm da nổi cục (tên tiếng Anh là Lumpy Skin Disease, viết tắt là LSD), còn được gọi là bệnh Viêm da nổi cục truyền nhiễm hoặc bệnh Da sần, là bệnh truyền nhiễm do một loại vi rút thuộc họ Poxviridae gây ra trên trâu, bò. Bệnh gây thiệt hại về kinh tế do sản lượng sữa giảm mạnh, giảm khả năng sinh sản, sảy thai, tổn thương da, giảm tăng trọng và có thể chết, gây tổn thất về kinh tế do hạn chế vận chuyển và thương mại. Tỷ lệ trâu, bò mắc bệnh khoảng 10 - 20 %, tỷ lệ chết khoảng 1 - 5 %.

Đường truyền lây của bệnh: Bệnh Viêm da nổi cục có thể xảy ra trên trâu bò ở mọi lứa tuổi. Vi rút không lây nhiễm và gây bệnh trên người. Dịch bệnh xảy ra theo mùa, chủ yếu vào những tháng ấm, khi côn trùng đốt như muỗi, ruồi, ve, mòng…hoạt động mạnh và phong phú nhất; tiếp xúc trực tiếp giữa gia súc khỏe và gia súc bệnh (từ các lớp da tổn thương, nước bọt, nước mũi, sữa, tinh dịch, thịt, dịch từ cục vỡ, loét); hoặc có thể lây truyền do vận chuyển trâu, bò mang mầm bệnh, sử dụng chung máng ăn, máng uống, khu vực cho ăn, sữa, tinh dịch. Thời gian ủ bệnh trung bình khoảng 4 - 14 ngày.
 
Trâu, bò mắc bệnh có những triệu chứng như: sốt cao, có thể trên 41°C, bỏ ăn, suy nhược và gầy yếu; giảm khả năng tiết sữa rõ rệt ở gia súc đang cho con bú; viêm mũi, viêm kết mạc và tiết nhiều nước bọt; sưng các hạch bạch huyết bề mặt (hạch trước vai, hạch sau đùi); một số trường hợp sưng các khớp chân.

Hình thành các nốt sần có đường kính từ 1 - 5 cm, đặc biệt là ở da đầu, cổ, chân, bầu vú, cơ quan sinh dục và đáy chậu trong vòng 48 giờ sau khi bắt đầu phản ứng sốt. Các nốt sần này có hình tròn, chắc và nhô cao trên da, mô dưới da và đôi khi cả các cơ bên dưới. Các nốt sần lớn có thể bị hoại tử và cuối cùng là xơ hóa và tồn tại trong vài tháng; để lại các vết sẹo có thể tồn tại vĩnh viễn. Các mụn nước, vết hoại tử và vết loét có thể xuất hiện ở màng nhầy của miệng, đường tiêu hóa, khí quản, phổi. Bò đực có thể bị vô sinh vĩnh viễn hoặc tạm thời; bò mang thai có thể sảy thai.

Điều trị: Hiện nay, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu bệnh Viêm da nổi cục, do đó để công tác phòng chống bệnh Viêm da nổi cục trên đàn trâu bò đạt kết quả tốt, người chăn nuôi cần thực hiện đầy đủ các biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học, cụ thể như sau:

Nhập con giống có nguồn gốc rõ ràng, có giấy chứng nhận kiểm dịch của cơ quan thú y; Định kỳ tẩy giun sán cho đàn trâu bò. Tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin cho đàn trâu bò như: vắc xin Tụ huyết trùng trâu bò, vắc xin LMLM trâu bò, đặc biệt là vắc xin viêm da nổi cục trâu bò theo khuyến cáo của cơ quan thú y (vắc xin Lumpyvac của Thổ Nhĩ Kỳ và vắc xin Mevac LSD của Ai Cập).

Tăng cường vệ sinh tiêu độc khử trùng bằng vệ sinh cơ giới hàng ngày, phun hóa chất khử trùng chuồng nuôi, dụng cụ chăn nuôi; tiêu diệt các loại mầm bệnh và vật chủ trung gian truyền bệnh (các loại hóa chất như Benkocid, Viabencovet, Iodine, Hanlusep,…; các loại hóa chất diệt ruồi, muỗi, ve, mòng,… như Hantox 200, Formaldes, Deltamethrin,…). Đối với các hộ có trâu, bò bị bệnh, nghi bị bệnh phun tiêu độc hàng ngày, liên tục trong vòng 03 tuần; Chăm sóc, nuôi dưỡng tốt đảm bảo khẩu phần ăn đầy đủ dinh dưỡng và khoáng chất để nâng cao sức đề kháng cho đàn trâu bò.

Phương pháp điều trị một số triệu chứng kế phát đối với trâu bò bị bệnh VDNC:

Nguyên tắc chung: Để tăng hiệu quả điều trị khi trâu, bò mắc bệnh VDNC cần phát hiện sớm, xử lý kịp thời (Khi phát hiện cần báo cáo ngay cho Cơ quan Thú y và chính quyền địa phương để có biện pháp xử lý kịp thời, tránh để dịch bệnh lây lan ra diện rộng). Tăng cường chăm sóc, nuôi dưỡng nâng cao sức khỏe cho trâu bò; Sử dụng các loại thuốc trợ sức, trợ lực để tăng cường sức đề kháng cho trâu bò như Glucose, Lactate (tốt nhất truyền được qua đường tĩnh mạch), Vitamin A,D,E; B-Complex; Vitamin C, ... để tiêm, hòa vào nước cho uống hàng ngày.
 
anh-minh-hoa-(1).jpg
(Ảnh Internet)

Khi phát hiện trâu, bò mắc bệnh: tiến hành điều trị triệu chứng

Khi con vật có biểu hiện sốt cao (phát hiện qua cặp nhiệt độ, gương mũi khô, phân táo,...) sử dụng các loại thuốc hạ sốt như Anagin, Paracetamol...;

Tiêu đờm, hỗ trợ gia súc dễ thở hơn, tăng cường hoạt động của cơ tim bằng các thuốc như Bromhexin hydroclorid, Cafein,...;

Có hiện tượng viêm, sưng sử dụng các loại thuốc giảm đau, kháng viêm có thành phần hoạt chất chính như Ketoject, Dexamethasole Natri Phosphat 0,1%, Flunixin,...; Sử dụng các loại thuốc kháng sinh chống bội nhiễm kế phát, nhiễm trùng: (ưu tiên sử dụng các loại kháng sinh phổ rộng, thời gian tác dụng kéo dài) như Amoxyline LA, Kanamycine, Maccavet, Zuprevo 18%, Oxytetraxycline... (lưu ý đang trong giai đoạn con vật sốt cao trên 410C hạn chế sử dụng kháng sinh, chỉ sử dụng kháng sinh khi các nốt sần vỡ loét).

Trường hợp phát hiện trâu bò có triệu chứng, biểu hiện mắc ký sinh trùng đường máu, sử dụng các loại thuốc như Ivermectin, Azidin, tryphazen… (lưu ý không tiêm cho gia súc đang mang thai; trước khi dùng thuốc 10-15 phút nên tiêm cafein hoặc long não để trợ tim, trợ sức).

Đối với các vết loét: Rửa sạch các vết loét ở da, miệng, bầu vú, chân, bụng, bằng các dung dịch như nước muối sinh lý, thuốc tím, Cồn Iodine... sau đó có thể sử dụng các loại kháng sinh mỡ như Rivanol, Oxytetraxicline, Pen-step…bôi vào vết loét.

Căn cứ vào các triệu chứng quan sát được như ho, khó thở, tiêu chảy, chướng hơi, ký sinh trùng đường máu để sử dụng các loại thuốc an thần, cầm tiêu chảy, điều trị ký sinh trùng đường máu...

Chăm sóc hộ lý: Cách ly tuyệt đối trâu, bò bị bệnh tại chuồng, giữ chuồng, nền chuồng khô ráo, thoáng mát, lót rơm rạ khô sạch cho trâu, bò nằm; Tăng cường hộ lý, chăm sóc nuôi dưỡng, bổ sung đầy đủ thức ăn nhất là các loại thức ăn xanh non, mềm, dễ tiêu (tránh cỏ non cắt sớm nhiều sương), đồng thời sử dụng các loại men tiêu hóa; không nên bổ sung quá nhiều tinh bột ảnh hưởng đến nhu động của dạ cỏ; Đối với bê nghé non thường rất yếu, tổn thương nhiều ở hệ hô hấp do vậy trong chăm sóc cần chú ý đảm bảo đủ ấm; giữ chuồng luôn khô sạch; cho ăn uống đầy đủ dinh dưỡng (nếu bê nghé không tự ăn được phải bơm thức ăn như sữa, cháo gạo loãng qua đường miệng); có thể phải lật con vật thường xuyên và đặt ở tư thế dễ thở.

Đối với trâu, bò khi mắc bệnh có thể không đứng vững hoặc nằm bệt nên sử dụng các dụng cụ cố định để trâu, bò đứng lên (võng) tránh liệt dạ cỏ; có thể phải lật con vật thường xuyên và đặt ở tư thế dễ thở (sử dụng Pilocarpin hỗ trợ nhu động dạ cỏ).

Để công tác phòng, chống bệnh viêm da nổi cục đạt kết quả tốt cần có sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, các ngành và chính quyền địa phương, nhất là ý thức chủ động, chấp hành pháp luật về chăn nuôi, thú y của người chăn nuôi, để tiến tới xây dựng một ngành chăn nuôi bền vững, an toàn./.
 
                                                                                               Lê Hoài